Szczególnym, ale często spotykanym typem sondażu jest badanie na próbie zespołowej. Jest on wykorzystywany najczęściej do badania uczniów w szkołach, ale zdarzają się też inne zastosowania badań na tego typu próbach. W takim badaniu, w zamówieniu należy dokładnie określić jakiej populacji ma dotyczyć badanie, tak by wykonawca jednoznacznie potrafił stwierdzić czy dana jednostka należy do populacji, czy nie.
Przykładowy zapis:
„Badanie ma zostać przeprowadzone na ogólnopolskiej próbie uczniów klas szóstych szkół podstawowych (również szkół specjalnych, integracyjnych, z oddziałami integracyjnymi i sportowymi, a także sportowych oraz mistrzostwa sportowego).”
W zamówieniu powinny pojawić się dokładnie określone cele badania lub wstępna wersja kwestionariusza. W badaniach audytoryjnych na próbie uczniów kwestionariusz badania może być dość rozbudowany w porównaniu do innych badań. Należy jednak pamiętać by nie był on za długi (do 45 min) by nie zniechęcał respondentów do udziału w badaniu oraz nie powodował zmęczenia respondentów, mogącego skutkować obniżeniem jakości zebranych danych. Przygotowując badanie na uczniach, należy również pamiętać by posługiwać się językiem dostosowanym do respondentów. W takim badaniu istotne jest przeprowadzenie pilotażu na dzieciach by wyeliminować ewentualne błędy i sprawdzić czy wszystkie pytania zostały zrozumiane w odpowiedni sposób.
Przykład zapisu:
„W ciągu 10 dni roboczych od podpisania umowy, Wykonawca jest zobowiązany do przedstawienia pierwszej wersji kwestionariusza, odpowiadającego opisanym w zamówieniu problemom badawczym. Oczekiwany czas trwania kwestionariusza to około 40 min. W ciągu kolejnych 10 dni roboczych odbywać się będą konsultacje kwestionariusza między Zamawiającym, a Wykonawcą. Po zaakceptowaniu kwestionariusza, zostanie w ciągu 15 dni roboczych przeprowadzony pilotaż na przynajmniej 50 uczniach w dwóch szkołach. Na podstawie przeprowadzonego pilotażu Wykonawca jest zobowiązany do przedstawienia tabelarycznego zestawienia odpowiedzi na wszystkie pytania oraz wniosków metodologicznych dotyczących kwestionariusza. Po zaakceptowaniu przez Zamawiającego raportu z pilotażu, Wykonawca będzie mógł przystąpić do realizacji właściwego badania.”
W badaniach prowadzonych w szkołach konieczne jest określenie sposobu doboru próby, który będzie miał zostać zastosowany przez wykonawcę (rekomendowane) lub określenie pozacenowych kryteriów oceny tego elementu (nie rekomendowany, bo nie znamy wariancji warunkowych, a gdybanie po jakiej zmiennej należy powarstwować próbę żeby zwiększyć dokładność oszacowania nie może być obiektywnym kryterium oceny zamówienia). W przypadku badań na próbie zespołowej, gdy dostępny jest operat lub wykonawca może przygotować taki operat, rekomendujemy stosowanie prób losowych. W ich opisie należy wskazać jaka ma być jej liczebność, ze względu na jakie zmienne próba ma być warstwowana, jaka ma być jej alokacja między warstwy oraz z jakiego operatu ma zostać wylosowana. Sposób warstwowania jest uzależniony od informacji zawartych w operacie, ale jeśli zawiera on informacje o zmiennych mogących mieć związek ze zmiennymi, których określenie jest celem badania, to warto ze względu na nie utworzyć warstwy. Alokacja powinna mieć charakter proporcjonalny (jeśli celem badania jest jak najdokładniejsze oszacowanie parametrów w całej populacji) lub równomierny (jeśli celem badania jest jak najdokładniejsze porównanie pewnych warstw w populacji między sobą). Należy też pamiętać, że w doborze zespołowym losuje się klasy, a nie poszczególnych uczniów.
Przykład zapisu:
„Wykonawca zobowiązany jest do wylosowania z SIO próby 200 szkół podstawowych z opisanej populacji. Próba ma mieć charakter warstwowy o alokacji proporcjonalnej. Warstwy zostaną wyznaczone ze względu na łączny rozkład szkół w województwach oraz ich wielkości w podziale na szkoły małe (do 199 uczniów) oraz duże (posiadające 200 lub więcej uczniów). W każdej szkole przebadani zostaną wszyscy uczniowie klas szóstych.”
Aby zapewnić wysoką jakość wyników, w badaniach face-to-face na próbie losowej konieczne jest określenie minimalnego poziomu realizacji próby (nie rekomendowane) lub uzależnienie od poziomu realizacji próby wynagrodzenia Wykonawcy (rekomendowane).
Przykład zapisu:
„Wykonawca jest zobowiązany zrealizować badanie w przynajmniej 150 wylosowanych szkołach. W przypadku niepełnej realizacji, Wykonawca otrzyma niższe wynagrodzenie, niż kwota podana w umowie. Niepełna realizacja próby będzie skutkowała następującymi konsekwencjami:
190-200 zbadanych szkół – 100% wynagrodzenia;
180-189 zbadanych szkół – 90% wynagrodzenia;
170-179 zbadanych szkół – 80% wynagrodzenia;
160-169 zbadanych szkół – 70% wynagrodzenia;
150-159 zbadanych szkół – 60% wynagrodzenia;
mniej niż 150 zrealizowanych wywiadów będzie skutkowało rozwiązaniem umowy.
Wykonawca jest zobowiązany dostarczać Zamawiającemu w odstępach poniżej 5 dni roboczych dane ze zrealizowanych już ankiet. Wykonawca jest też zobowiązany co 5 dni roboczych podawać liczbę szkół, które odmówiły udziału w badaniu.”
W przypadku badań realizowanych na uczniach warto w wymaganiach wobec wykonawcy wpisać przeprowadzenia szkolenia dla ankieterów – nie wszystkie firmy mają ankieterów doświadczonych w prowadzeniu tego typu badań i kontaktów z dziećmi. Z pewnością należy zobowiązać wykonawcę do przygotowania krótkiej notatki dotyczącej badania, z którą powinni się zapoznać wszyscy ankieterzy biorący udział w badaniu.
Przykład zapisu:
„Wykonawca zobowiązany jest przygotować instrukcję dla ankieterów, która będzie zawierała informacje o Zamawiającym, problemie badawczym, badanej populacji oraz technice i możliwych trudnościach związanych z realizacją badania. Instrukcja nie powinna być dłuższa niż 2 strony maszynopisu.”
Wykonawca powinien być również zobowiązany do uzyskania zgody na udział w badaniu od rodziców wszystkich uczniów biorących udział w sondażu.
